Daarover wordt in de meteorologie gesproken als diverse factoren in een zeldzame combinatie leiden tot extreme weersomstandigheden. Deze term geldt niet alleen meer onder weermannen, maar wordt ook toegepast op andere sectoren en momenteel kun je met recht zeggen dat ze ook opgaat voor de vruchtgroenten en tomaat in het bijzonder.

Denk aan het ToBFRV-virus, Nesidiocoris, schaarste aan arbeid, exploderende energiekosten, vergrijzing, schaalvergroting en local for local. In de mix waar telers er vandaag de dag mee te maken hebben kun je als tomatenteler het gevoel krijgen dat je beland bent in een casino zonder stuur op je inleg. Langjarige trends en heel actuele omstandigheden zorgen voor een situatie waarin het verdienmodel uit het zicht aan het raken is. Gasprijzen van rond de 70 ct. zijn exceptioneel, vorig jaar waren ze in de daghandel ongeveer een factor 15 lager. Andere “actuele” omstandigheden als een mogelijke infectie met Nesidiocoris of het ToBFRV-virus kunnen er ook flink inhakken. Allemaal hebben ze het karakter dat ze heel bedrijfsspecifiek zijn. Je kunt erdoor getroffen worden of niet en met een beetje pech krijg je ze allemaal op je bordje.

Meer langjarige trends zoals schaalvergroting, de trend naar local for local of de beschikbaarheid van goede en betaalbare arbeid knagen al langer aan de rentabiliteit van bedrijven. Niet zo verwonderlijk dat er dit jaar ongekend veel bedrijven van eigenaar of teelt wisselen. En dat terwijl de opbrengsten in de afgelopen zomer zo slecht nog niet waren. Deze “Perfect Storm” zorgt dus voor een “shake out” in de tomatenteelt wat weer tot druk in andere teelten kan leiden, al zijn de langjarige trends daar ook van invloed op het rendement.

Telers zijn als ondernemer flexibel, of zo je wilt, zakelijker en dus wordt er meteen geanticipeerd op deze ontwikkelingen. Verliezen worden genomen om gezaaide planten af te bestellen, belichting af te schakelen of zelfs het bedrijf af te stoten. Op zich verstandig om niet tot het bittere eind te hopen op betere tijden, maar als sector is de verwevenheid met de afzet ook dermate groot dat je als ondernemer een marktpositie sneller kwijt kunt raken dan dat je hem later weer opgebouwd hebt. Schaalgrootte en het afdekken van risico’s kan een oplossing vormen. Het collectief kan ook een veilige haven bieden. In goede tijden kan het lijken of dit enkel overhead, trage besluitvorming en risicopremies tot gevolg heeft, maar in barre tijden kun je als ondernemer juist steun in de groep vinden zonder alles op te moeten geven waar in jaren in is geïnvesteerd.

Dat er weer betere tijden komen is een zekerheid en ik durf wel te voorspellen dat de prijsvorming van tomaten volgend jaar prima zal zijn wegens gebrek aan aanbod. Ik wens elke ondernemer de komende tijd in ieder geval een goede nachtrust en veel wijsheid toe, wetende dat de zon echt wel weer gaat schijnen. De vraag is alleen voor wie!